Zuiderzeevloed van 1916

Stormvloed in Nederland

In januari 1916 braken de dijken in Nederland door een stormvloed en hoge waterstanden op de rivieren. Op tientallen plaatsen braken de dijken. Vooral rond de Zuiderzee overstroomden veel gebieden. Daarom wordt deze stormvloed ook wel Zuiderzeevloed van 1916 genoemd. Deze ramp zorgde ervoor dat het Zuiderzeeplan van ingenieur Cornelis Lely voor de afsluiting en de inpoldering van de Zuiderzee eindelijk werd uitgevoerd.

Grote ramp

Hoewel de Zuiderzeevloed werd vernoemd door de grote overstromingen in de gebieden rond de Zuiderzee, liepen ook in andere provincies polders en lager gelegen gebieden bij rivieren vol water. De provincies Groningen, Friesland, Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland werden getroffen. Een paar voorbeelden: het zuidwestelijke deel van het eiland Rottumeroog liep onder en het land bij Spakenburg, Bunschoten en Zeldert liep vol omdat er meerdere gaten in de dijken werden geslagen. Bij Rotterdam, Dordrecht, Ridderkerk en Maassluis liepen gebieden onder doordat het water in de rivieren, door de hoge waterstand op zee, niet meer kon weglopen. Ook de Biesbosch liep grotendeels onder en door een dijkdoorbraak bij Lage Zwaluwe kwam ook daar een polder onder water te staan.

Marken

De grootste schade ontstond in de gebieden rond de Zuiderzee. In de provincie Noord-Holland verdronken negentien mensen. In de Anna Paulownapolder in de kop van Noord-Holland werden burgers en militairen ingezet om zakken met klei en zand langs de zeewering te leggen. Enkele huizen in Marken spoelden weg. "Op Marken is de ellende zeer groot," schreef de Helderse Courant op 18 januari 1916. "Van alle verbinding verstoken hebben de bewoners van het eiland een bange nacht doorgebracht." Om drie uur gebeurde er iets verschrikkelijks. "Huizen werden door het water weggeslagen. Zestien mensen verdronken. Op Moeniswerf, het kleinste gehucht van Marken, verdronken zeven mensen." Elf mensen, die op de zolder van een van de grootste huizen waren samengeschoold, hebben als door een wonder het er levend afgebracht.

Harderwijk

Ook de omgeving van Harderwijk werd zwaar getroffen in de rampnacht. Het zeewater bereikte hier in deze nacht in januari 1916 drie meter en twintig centimeter boven NAP. De golven sloegen gaten in de zes meter hoge stadsmuur. Een aantal huizen werd weggevaagd. Driekwart van de stad overstroomde. In de meeste woningen in Harderwijk stond dertig centimeter water. Harderwijk was niet de enige plaats in Gelderland die werd getroffen door het hoge water in 1916. Overal langs de Zuiderzee liep het water over de dijken, zoals ten oosten van Nijkerk, waar een grote dijkdoorbraak voor veel ellende zorgde.

Cornelis Lely

De watersnoodramp van 1916 had een grote invloed op de besluitvorming voor de aanleg van de Afsluitdijk, waardoor het IJsselmeer zou ontstaan. Het plan van Cornelis Lely uit 1891 lag klaar en er was reeds over gesproken in het kabinet, maar door allerlei oorzaken had men de besluitvorming uitgesteld. Cornelis Lely, die naast ingenieur ook politicus was, diende in drie kabinetten. In 1913 was hij weer minister van Waterstaat geworden en plaatste hij zijn plan weer op de agenda. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak was er even geen aandacht voor, maar toen twee jaar later een storm veel leed veroorzaakte, slaagde hij in zijn missie.

Aanleg Afsluitdijk

De Zuiderzeevloed van 1916 gaf het laatste zetje. In 1918 loodste Cornelis Lely zijn plan voor de Zuiderzeewerken door de Tweede Kamer. In 1926 begon men met de aanleg van een proefpolder en een jaar later startte men met de aanleg van de Afsluitdijk tussen Noord-Holland en Friesland. In 1932 werd het laatste gat in de Afsluitdijk gedicht en hoefden de bewoners in de plaatsen bij de voormalige Zuiderzee niet meer bang te zijn voor een nieuwe catastrofe. De Zuiderzeevloed van 1916 liet grote sporen na in het Nederlandse landschap. Het IJsselmeer werd zoet, de veiligheid nam toe en de polders leverden mooie nieuwe landbouwgebieden op.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Polders en kanalen in Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.