Tiende Penning

Belastingmaatregel in Tachtigjarige Oorlog

In de zestiende eeuw waren er twee belastingen die de naam Tiende Penning kregen. De eerste werd geïnitieerd door Maria van Hongarije en de twee werd geheven door de hertog van Alva. Vooral tegen de Tiende Penning van de hertog van Alva rees veel verzet. De maatregel wordt gezien als een van de aanleidingen van de Tachtigjarige Oorlog.

Maria van Hongarije

Maria van Hongarije was landvoogdes voor haar broer keizer Karel V. Zij stelde op 21 maart 1543 de Tiende Penning in. Dit was een belasting op de inkomsten van het vermogen. De burgers moesten tien procent van de inkomsten afdragen aan de schatkist. De inning van de Tiende Penning werd herhaald in 1544, 1553, 1556, 1561 en 1564.

Hertog van Alva

De Tiende Penning van de hertog van Alva werd in 1569 ingesteld. Er moest tien procent belasting betaald worden op de verkoop van roerende goederen. Daarnaast stelde hij belastingen op het bezit van roerende en onroerende goederen in. Tot dat moment was het gebruikelijk om de steden om meer geld te verzoeken: een bede. Alva trok zich daar in 1569 niets van aan en legde enkele besluiten op.

Belastingmaatregelen

De hertog van Alva voerde meerdere belastingen in als landvoogd over de Nederlanden voor koning Filips II van Spanje, want het voeren van oorlog was duur. De belastingmaatregelen van Alva leidden tot woede en verzet. Behalve zijn Tiende Penning, een omzetbelasting op de verkoop van roerende goederen, zoals drank, voedsel en kleding, kwam hij ook met een Honderdste Penning en een Twintigste Penning. De Honderdste Penning was een eenmalige belasting van een procent op alle bezittingen van roerende en onroerende goederen. De Twintigste Penning was een belasting van vijf procent op de verkoopprijs van onroerende goederen, zoals huizen, grond en landgoederen.

Verzet

De belastingaankondiging leidde tot verzet in de Nederlanden en vormde een van de redenen van het ontstaan van de Tachtigjarige Oorlog. Vooral tegen de Tiende Penning rees veel verzet, want die belasting raakte iedereen. Ook bestuurders waren fel tegen de belastingmaatregel van Alva. Zij waren bang dat de concurrentiepositie van de Nederlanden door de nieuwe belastingen aangetast zou worden.
De inning van de Tiende Penning van de hertog van Alva ging uiteindelijk niet door. De maatregel werd afgekocht.

PS

Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.