Historische plaatsen in Utrecht

Thema

Kastelen Utrecht

Abcoude

Abcoude ligt aan de noordrand van de provincie Utrecht ten zuiden van de gemeente Amsterdam. Door Abcoude stromen de rivieren de Angstel, het Gein en de Winkel. De Angstel is een tien kilometer lang meanderend riviertje tussen Oukoper Molen en het Abcoudermeer. Over deze rivier liggen vijf bruggen.
Abcoude

Amerongen

Amerongen werd in 1126 voor het eerst genoemd. Amerongen ligt tussen de Amerongse Berg en de Nederrijn. De Amerongse Berg is met een hoogte van 69,2 meter het hoogste punt van de provincie Utrecht. Aan de zuidzijde van het dorp staat het gelijknamige kasteel Amerongen.
Amerongen

Amersfoort

Jan Weissenbruch schilderde in 1864 een straat in Amersfoort met de dertiende-eeuwse Dieventoren. Deze stadstoren wordt ook wel Plompetoren of Gevangentoren genoemd. De toren is onderdeel van de monumentale Muurhuizen.
Amersfoort

Baarn

Baarn ligt aan de rivier de Eem in de provincie Utrecht. De bekendste locatie in Baarn was jarenlang paleis Soestdijk, waar destijds koningin Juliana woonde. In de late middeleeuwen stonden verschillende landhuizen in de omgeving van Baarn, zoals een voorloper van kasteel Groeneveld. In de Gouden Eeuw vestigden zich rijke Amsterdammers in Baarn en omgeving.
Baarn

Breukelen

In de twaalfde eeuw bouwde men bij Breukelen een tolbrug over de Vecht. Hiermee werden Nijenrode en Sint Pieters met elkaar verbonden. In Nijenrode liet Gerard Splinter van Ruweel in 1275 een kasteel bouwen. Zijn familienaam siert nog altijd de luiken van het landgoed.
Breukelen

Bunnik

Het dorp Bunnik ligt in het parklandschap van het Kromme-Rijngebied. Het grondgebied van deze plaats wordt doorsneden door de gekanaliseerde Kromme Rijn. In dit gebied liggen enkele fraaie buitenplaatsen. In het centrum van Bunnik staat de Oude Dorpskerk. De bakstenen toren stamt uit de twaalfde eeuw.
Bunnik

Cothen

Cothen ligt aan de Kromme Rijn ten noordwesten van Wijk bij Duurstede. Het pittoreske dorp ontstond rond de ridderhofstad Rhijnestein. Van dit oude slot bleven na een beleg in 1396 alleen een vierkante toren en de voorburcht overeind.
Cothen

Doorn

Doorn ligt op de Utrechtse heuvelrug. De plaats werd aan het einde van de negende eeuw genoemd als de plek waar de dondergod Thor vereerd werd. Op het landgoed Hoog Moersbergen vond men de resten van een heidense offerplaats. Doorn was rond 1200 in het bezit van de domproosdij van Utrecht.
Doorn

Dorestad

In de achtste en de negende eeuw was Dorestad een van de belangrijkste handelsplaatsen in Noordwest-Europa. Het plaatsje lag bij de splitsing van de Rijn en de Lek bij het huidige Wijk bij Duurstede in Utrecht.
Dorestad

Driebergen-Rijsenburg

Driebergen-Rijsenburg ligt aan de Stichtse Lustwarande, een lange reeks van meer dan honderd buitenplaatsen en landgoederen langs de zuidwestelijke rand van de Utrechtse Heuvelrug. Driebergen werd in 1309 voor het eerst als plaats genoemd.
Driebergen-Rijsenburg

't Goy

Het dorp 't Goy ligt aan het Amsterdam-Rijnkanaal. 't Goy ontstond bij het kasteel Ten Goye. Dit in 1594 gesloopte kasteel stond aan de Wickenburghseweg. Het kasteel van de familie Van Goye werd in 1126 voor het eerst genoemd.
't Goy

Haarzuilens

Het dorp Haarzuilens werd aanvankelijk De Haar genoemd. De plaats en het kasteel werden aan het einde van de veertiende eeuw voor het eerst genoemd, maar waarschijnlijk bestonden het kasteel en het daarbij ontstane dorp toen al enkele eeuwen.
Haarzuilens

Hagestein

Het nu zo rustige en landelijk aan de Lek gelegen dorp Hagestein kent een roerige geschiedenis. Oorspronkelijk werd deze plaats Gasperde genoemd. Het plaatsje kreeg in 1382 stadsrechten van Jan V van Arkel, maar de stad werd in 1405 tot de grond toe afgebroken.
Hagestein

Harmelen

Nederland werd op 8 januari 1962 opgeschrikt door een verschrikkelijk treinongeluk bij Harmelen. Bij een botsing van twee reizigerstreinen vielen 93 doden. 52 mensen raakten gewond. Het was de grootste treinramp uit de Nederlandse geschiedenis.
Harmelen

Hekendorp

Hekendorp is beter bekend als Goejanverwelle. De naam van de gemeente in de provincie Utrecht werd in 1964 veranderd in Hekendorp. Aan het einde van de dertiende eeuw vestigden zich hier aan de Hollandse IJssel mensen.
Hekendorp

Houten

De omgeving van Houten werd in de bronstijd al bewoond. Men woonde in die tijd op de hoger gelegen oeverwallen van oude strengen van de Rijn. In 1957 vond men naast de Hervormde Kerk van Houten de resten van een Romeinse villa. Aan het begin van deze eeuw vond men ten zuidoosten van Houten een nederzetting uit de vroege middeleeuwen.
Houten

Huis ter Heide

Het dorp Huis ter Heide behoort tegenwoordig tot de gemeente Zeist. Het dorp had tot 1941 een station. Dit station aan de Amersfoortse Weg stond aan de spoorlijn tussen Bilthoven en Zeist. Na de oorlog werd de spoorlijn weer in gebruik genomen voor het goederenverkeer.
Huis ter Heide

Jaarsveld

Jaarsveld ligt zeven kilometer ten zuidwesten van IJsselstein aan de rivier de Lek. De plaats ontstond toen men begon met de ontginning van de Lopikerwaard in de elfde eeuw. Omstreeks 1380 werd het kasteel Veldenstein gesticht.
Jaarsveld

Jutphaas

Jutphaas werd in 1165 voor het eerst genoemd, maar de plaats werd al veel eerder bewoond. Rond 1947 vond men bij baggerwerk een zwaard uit de bronstijd. Dit Zwaard van Jutphaas werd in 2004 aangekocht door het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Jutphaas

Lage Vuursche

Lage Vuursche ligt in een bosrijke omgeving op de Utrechtse Heuvelrug. In de buurt liggen een aantal interessante landgoederen, zoals kasteel Drakensteyn. Lage Vuursche wordt daarom bezocht door wandelaars en fietsers.
Lage Vuursche

Langbroek

Langbroek staat bekend om zijn vele kastelen. Deze kastelen en buitenplaatsen staat vooral langs de Langbroekerwetering. Dit kanaal werd gegraven ten behoeve van de ontginning van het 'broekland'.
Langbroek

Leersum

Het dorp Leersum ligt aan de zuidelijke flank van de Utrechtse Heuvelrug en aan de rand van het daarop aansluitende laagveengebied. De plaats werd in de elfde eeuw voor het eerst genoemd toen de bezittingen van de abdij van Werden bij Essen is kaart werden gebracht.
Leersum

Leusden

Leusden werd in een bisschoppelijk schrijven in 777 al genoemd. De plaats ontstond in de buurtschap Oud-Leusden aan de zuidwestzijde van Amersfoort. Daar staat nog een kerktoren uit de dertiende of veertiende eeuw. Het kerkgebouw werd rond 1827 gesloopt.
Leusden

Lexmond

Lexmond ontstond bij het Hollandveen op de plaats waar de Laak in de rivier de Lek uitmondde. De plaats werd door de middeleeuwse geschiedschrijver Jacob van Maerlant voor het eerst genoemd. Het veengebied viel destijds onder het bestuur van de bisschop van Utrecht.
Lexmond

Linschoten

Linschoten ligt tussen Woerden en Montvoort. De plaats werd in 1172 voor het eerst genoemd in een document. Waarschijnlijk stond er toen al een versterkt huis. Dit kasteel, Huis te Linschoten, werd in 1270 voor het eerst gedocumenteerd.
Linschoten

Loenen aan de Vecht

Loenen wordt een van de mooiste dorpen aan de rivier de Vecht genoemd. In de omgeving werden verschillende kastelen en buitenhuizen gebouwd. Daarvan zijn er slechts enkele bewaard gebleven. Loenen werd in 953 voor het eerst genoemd in een akte.
Loenen aan de Vecht

Loenersloot

Loenersloot ligt aan de Angstel. Aan dit meanderende riviertje staat kasteel Loenersloot. De slotgracht van dit kasteel staat in open verbinding met de Angstel. Bij dit kasteel ontstond het dorp Loenersloot, dat tot ver in de negentiende eeuw klein bleef.
Loenersloot

Lopikerkapel

Lopikerkapel is een kleine plaats in de Lopikerwaard. Het dorp met ongeveer twaalfhonderd inwoners ontstond als lintbebouwing langs het riviertje de Enge IJssel. Het moerassige gebied werd al vroeg in de middeleeuwen ontgonnen.
Lopikerkapel

Maarsbergen

De plaats Maarsbergen ligt in het grensgebied van de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei. Maarsbergen behoorde in de middeleeuwen bij het riddergoed Berne bij Heusden. Ridder Fulco kreeg de landgoederen in Maarsbergen door zijn huwelijk met de dochter van de heer van Heusden in zijn bezit.
Maarsbergen

Maarssen

De plaats Maarssen ligt aan de rivier de Vecht en het Amsterdam-Rijnkanaal ten noorden van Utrecht. Deze plaats werd in de negende eeuw voor het eerst genoemd. Maarssen kwam toen voor op een lijst van bezittingen van de Utrechtse kerk. In dit document werd Maarssen Marsna genoemd.
Maarssen

De Meern

Aan het begin van onze jaartelling liep de noordgrens van het Romeinse Rijk door het grondgebied van Meern bij Utrecht. In deze omgeving werden veel bodemvondsten gedaan. Men vond onder meer een Romeins schip, dat nu tentoongesteld wordt in het Museum Castellum Hoge Woerd.
De Meern

Nieuwegein

Nieuwegein is een relatief nieuwe plaats en gemeente. In 1971 werden Jutphaas en Vreeswijk opgeheven en ontstond Nieuwegein. De naam werd ontleend aan het middeleeuwse stadje Geyne, dat destijds een belangrijke handelsstad was.
Nieuwegein

Nieuwersluis

Het plaatsje Nieuwersluis ligt aan de rivier de Vecht tussen Loenen en Breukelen. Hier bouwde men tijdens de Tachtigjarige Oorlog een fort, dat in 1672 nog dienstbaar was om het oprukkende Franse leger tegen te houden.
Nieuwersluis

Nigtevecht

Het plaatsje Nigtevecht in de provincie Utrecht ontstond aan de rivier de Vecht. Het destijds langgerekte dorp op een rivierduin langs de Vecht werd in 1281 voor het eerst genoemd. Nigtevecht is een kleine plaats gebleven.
Nigtevecht

Renswoude

Renswoude werd in 855 al in een akte genoemd. De plaats werd toen silva Hrenhem, het Rhenense woud, genoemd. Hieruit blijkt dat dit gebied toen bij het zuidelijker aan de Rijn gelegen Rhenen hoorde.
Renswoude

Oudewater

Oudewater is vroeg in de middeleeuwen ontstaan op de plaats waar de Hollandse IJssel en de Lange Linschoten samenkomen. De plaats werd aan het einde van de tiende eeuw al genoemd. Oudewater hoorde tot 1280 tot het Sticht Utrecht.
Oudewater

Rhenen

De plaats Rhenen ligt aan de noordelijke oever van de Rijn aan een zuidelijke uitloper van de Utrechts Heuvelrug. De plaats werd in 855 voor het eerst in een document genoemd, maar bij Rhenen woonden al veel eerder mensen. Men vond in 1951 een omvangrijk grafveld van 400 tot 700 na Christus.
Rhenen

Schalkwijk

Schalkwijk ligt aan de Lek in de provincie Utrecht. Het dorp ontstond rond 1130 toen de familie van Schalkwijk deze streek ging ontginnen. Dit adellijke geslacht bewoonde het kasteel Schalkwijk. Dit eerste kasteel werd in 1304 gesloopt door de heer van Kuilenburg, Jan van Beusichem.
Schalkwijk

Utrecht

De naam van de stad Utrecht is afgeleid van het Latijnse Traiectum. Dit betekent dat de Romeinen hier in de rivier de Rijn, die toen naar Katwijk stroomde, een doorwaadbare plaats vonden. De Romeinen vestigden zich op en rond het huidige Domplein.
Utrecht

Vechtstreek

De rivier de Vecht kronkelt vanaf Weerdsluis door de provincies Utrecht en Noord-Holland naar het IJsselmeer. Onderweg stroomt de Utrechtse Vecht onder meer langs de plaatsen Maarssen, Breukelen, Loenen en Weesp.
Vechtstreek

Veenendaal

De Utrechtse plaats Veenendaal ligt in een veengebied dat wegens de slechte waterafvoer aan het einde van de laatste ijstijd ontstond. Hierdoor werd het gebied rond Veenendaal al in de middeleeuwen een winningsgebied van turf.
Veenendaal

Vleuten

Vleuten werd in 1164 voor het eerst genoemd in een document. Het gebied behoorde toen tot de Proosdij van Oudmunster te Utrecht. Deze proosdij was verbonden met de kapittelkerk van Oudmunster in Utrecht. De plaats ontstond ronde de dorpskerk.
Vleuten

Vreeland

Vreeland ontleent haar naam aan het slot Vredelant dat tussen 1252 en 1259 in opdracht van de Utrechtse bisschop Hendrik van Vianden werd gebouwd. Rond dit slot groeide een nederzetting aan de Vecht die in 1265 door de bisschop tot stad werd verheven.
Vreeland

Wijk bij Duurstede

Wijk bij Duurstede ligt ongeveer op de plek waar vroeger de welvarende handelsplaats Dorestad lag. Dorestad ontstond bij een Karolingisch kasteel. Uit onderzoekingen bleek Dorestad te bestaan uit een langgerekt dorp dat werd omgeven door een muur van aarde.
Wijk bij Duurstede

Woerden

De Romeinen bouwden rond 41 het castellum Laurium op de plaats die wij nu kennen als Woerden. Deze legerplaats moest de noordgrens van het Romeinse Rijk bewaken. Deze grens werd gevormd door de rivier de Rijn, de tegenwoordige Oude Rijn.
Woerden

Woudenberg

Woudenberg ontstond rond 1240 in een moerasgebied ten noorden van het huidige Maarsbergen en ten oosten van de plek waar Scherpenzeel ontstond. Woudenberg groeide niet uit tot een grote plaats. In 2020 had Woudenberg 13.362 inwoners.
Woudenberg

Zeist

Zeist werd in de negentiende eeuw een geliefde woonplaats voor de rijken. Er werden talloze buitenplaatsen in en rond Zeist gebouwd. Dankzij zijn rijke natuurschoon is het een geliefd woon en vakantieoord, schreef Anita Dillen.
Zeist

Priorij Emmaus in Maarssen

De laatste particuliere bewoner van Doornburgh, Jan Pieter van Voorst van Beest, verkocht de buitenplaats in 1957 aan de Priorij van Reguliere Kanunnikessen van het Heilig Graf. Zij lieten door Jan de Jong een modern klooster op het landgoed bouwen.
Priorij Emmaus in Maarssen

Heerlijkheid Vianen

Willem van Duivenvoorde was een belangrijke man in de geschiedenis van dit voormalige vestingstadje. De stad aan de Lek werd door deze Willem gesticht en voorzien van vestingwerken. Willem van Duivenvoorde gebruikte de vestigstad Vianen in zijn strijd tegen de bisschop van Utrecht.
Heerlijkheid Vianen

Lekpoort in Vianen

Vianen ligt aan de Lek in de Vijfheerenlanden in Utrecht en vlakbij de Lek staat de middeleeuwse Lekpoort. De strategisch gelegen plaats kreeg in 1336 van Willem van Duivenvoorde stadsrechten.
Lekpoort in Vianen

Stormvloed van 1855

Op 5 maart 1855 braken de dijken in Nederland door kruiend ijs op de Rijn, de Waal en de Maas. De Gelderse Vallei, de Betuwe en het Land van Maas en Waal werden zwaar getroffen. In Veenendaal staat een monument ter herinnering aan de stormvloed. De bovenzijde van dit manshoge monument geeft aan hoe hoog het water hier stond.
Stormvloed van 1855

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.