Stapelrecht

Recht van steden in middeleeuwen

Het stapelrecht hield in dat goederen eerst in de stad die het stapelrecht had moest worden opgeslagen en daar te koop moest worden aangeboden. Het stapelrecht was een gunst die door de regerende vorsten aan een stad werd verleend.

Belasting

Het stapelrecht speelde vooral in de middeleeuwen een grote rol. Steden werden belangrijker. Zij verdienden veel aan de verplichte handel van goederen die via hun stad werd aangevoerd. Meestal werd er belasting geheven over de verkoop van de goederen die in een stapelstad werden aangevoerd. Steden als Dordrecht en Antwerpen werden door het stapelrecht belangrijke handelssteden.

Nadelen

Het voordeel van de stad met stapelrecht ging ten koste van de omliggende steden. Een mooi voorbeeld hiervan is de schade die Appingedam had toen Groningen het stapelrecht gebruikte om haar positie in de Ommelanden veilig te stellen. In Groningen ging men zo ver dat er alleen bier mocht worden geschonken dat in de stad was gebrouwen. Veel steden maakten misbruik van het stapelrecht dat zij gekregen hadden of zelf hadden toegeëigend.

Dordrecht

Op 6 november 1299 gunde Jan II van Brabant (1275-1312) Dordrecht het stapelrecht. Door dit privilege van 1299 moesten kooplieden en schippers voortaan hun handelswaar in Dordrecht op de markt aanbieden. Wijn, hout en graan werden in de akte van Jan II van Brabant met name genoemd. Dit waren de producten waar de stad veel aan zou gaan verdienen, want in de dertiende eeuw nam de handel over Maas en Merwede sterk toe. Via deze rivieren werd gehandeld met steden als Keulen en Luik. Vertegenwoordigers van Duitse handelshuizen vestigen zich in Dordrecht. Dordrecht kwam tot bloei. De stad ondervond in die tijd weinig concurrentie van steden als Amsterdam en Rotterdam, want die plaatsen kwamen veel later tot ontwikkeling.

Hanzesteden

De stapelsteden maakten ook internationale afspraken om de handel te verbeteren. Veel steden in de Nederlanden sloten zich aan bij het Hanzeverbond. Dergelijke steden werden Hanzesteden genoemd. Harderwijk was vroeger een belangrijke havenstad aan de Zuiderzee. De stad was ook actief binnen het Hanzeverbond. Harderwijk kreeg in 1443 van Arnold van Egmont het stapelrecht. Dit betekende dat alle vis die tussen Muiden en Kampen, met uitzondering van Elburg, aan land werd gebracht in Harderwijk naar de afslag moest.

Verdrag van Wenen

Het stapelrecht hinderde de internationale handel en werd in 1815 met de bepalingen van het Verdrag van Wenen afgeschaft.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Middeleeuwen
Democratie in Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.