Radiomonument in Eindhoven

Monument voor Philips

In Eindhoven herinnert een monument van Dirk Roosenburg en Albert Termote uit 1936 aan de eerste radioverbinding met Nederlands-Indië. Het is ook een monument voor Philips, want technici van dit bedrijf brachten in 1927 de eerste radioverbinding via de kortegolf met de 'Gordel van Smaragd' tot stand.

Radio

Het destijds in Eindhoven gevestigde bedrijf Philips speelde in de twintigste eeuw een grote rol in de ontwikkeling van radio in Nederland. In de jaren twintig was het bedrijf begonnen met de verkoop van radiobuizen. Enthousiastelingen konden daarmee zelf een radio bouwen. Philips ontwikkelde in het Natuurkundig Laboratorium steeds nieuwe producten, zoals de Miniwatt, een energiezuinige radiolamp met goede versterkende eigenschappen. De gebruikers konden nu een luidspreker op de radio aansluiten, waardoor het hele gezin samen naar de uitzending kon luisteren. Een koptelefoon was niet meer nodig. Hierdoor nam de populariteit van de radio toe. Later produceerde Philips ook complete radiotoestellen. Daarvoor bestond veel belangstelling.

Korte golf

Philips bouwde in Eindhoven een speciale fabriek voor de productie van radiotoestellen. In 1927 presenteerde Philips het eerste eigen radiotoestel. In enkele jaren werden er meer dan een miljoen verkocht. Met de radiozender PCJ was Philips een pionier op het gebied van de korte golf. De zender stond aanvankelijk in Eindhoven en later in Huizen. De korte golf-installatie werd onder meer gebruikt voor radio-uitzendingen naar Nederlands-Indië. De studio stond in Hilversum bij de Nederlandsche Seintoestellen Fabriek (NSF). De eerste proefuitzendingen vonden in juli 1923 plaats. Twee jaar later nam Philips de aandelen van NSF over. Na de oorlog zou de naam NSF verdwijnen. De naam van het bedrijf werd Philips Telecommunicatie Industrie (PTI).

Semper Tangens

Dirk Roosenburg (1887-1962) en Albert Termotte (1887-1978) waren de winnaars van een prijsvraag, waaraan 55 kunstenaars deelnamen. De inzendingen waren in november 1933 te zien in Eindhoven. Roosenburg en Termote noemden hun inzending voor het Stadswandelpark van Eindhoven, een roepende vrouw, 'Semper Tangens'. Er werd nog lang gediscussieerd over de plaats waar het monument zou komen. 'Semper Tangens' werd daardoor pas op 28 november 1936 door prinses Juliana onthuld. Het Stadswandelpark ligt ten zuiden van het centrum van Eindhoven in het stadsdeel Stratum.

Juliana en Bernhard

"Het weer is triest geworden. Maar er is hier zoveel glans van bloemen en vlaggen, zoveel opgetogenheid over de komst van de prins en de prinses, dat niemand er op let, dat een grijze lucht weerspiegelt in de vijver bij het monument," schreef de Telegraaf. De komst van Juliana en Bernhard aan de fabrieksstad zorgde voor belangstelling. Na het zingen van het volkslied, begeleid door de Koninklijke Harmonie 'Apollo's Lust', ging de aandacht naar burgemeester Anton Verdijk die het koninklijke paar bedankte voor de komst naar Eindhoven. De politicus Harry van der Putt herinnerde aan het succes van het experiment op 11 maart 1927. De eerste verbinding riep grote emotie in Bandung op "Hallo, hallo, hier experimenteel Philips-laboratorium Eindhoven. Wij werken op 30.92 meter. Wij zullen u een stuk van Schubert geven, maar even geduld." Harry van der Putt vertelde ook hoe koningin Wilhelmina haar onderdanen op Sumatra en Curaçao in de nacht van 31 mei op 1 juni 1927 had toegesproken.

Onthulling

Het gedenkteken in Eindhoven dat die dag onthuld zou worden was niet alleen een symbool van de macht van techniek en wetenschap, “maar bovendien van de toewijding en bereidheid van allen, om van het kleine stadje in de Meierij de grote stad Eindhoven te maken, die echter haar echte Brabantse gemoedelijkheid heeft bewaard." Hierna verzocht burgemeester Anton Verdijk de prinses om het monument te onthullen, dat nog verborgen was onder een grijze doek. Prinses Juliana trok aan het koord waarna het omhulsel van de stenen vrouwenfiguur gleed. Nadat er thee gedronken was liet de prinses nog de beeldhouwer Termotte en de architect Roosenburg bij zich ontbieden om zich enkele ogenblikken met hen te onderhouden.

Radioverbinding met Nederlands-Indië

Voor de exploitatie van de radioverbinding met Nederlands-Indië bouwde de PTT een zendercomplex bij Kootwijk op de Veluwe. Bij het in art-decostijl gebouwde zendergebouw stonden enkele hoge zendmasten. In Kootwijk onderhield men via de langegolf korte tijd contact met Nederlands-Indië. Op 7 januari 1929 verzorgde koningin Emma in Den Haag de officiële opening van de kortegolfzender van de PTT.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Wetenschap in Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.