Kinderwetje van Van Houten (1874)

Kinderarbeid

De wet van de liberaal Samuel van Houten uit 1874 beoogde een einde te maken aan kinderarbeid. Het Kinderwetje van Van Houten verbood kinderen tot twaalf jaar om in fabrieken te werken. Het was de eerste wet die in Nederland een algemeen einde maakte aan kinderarbeid, maar er bleven uitzonderingen bestaan.

Fabrieken

Het verbod gold niet voor het werk op de boerderij en was ook niet van toepassing op huishoudelijk werk. Kinderen mochten ook werken in winkels en andere 'persoonlijke diensten' verrichten. Tot 1874 was kinderarbeid in Nederland heel gebruikelijk. Kinderen hadden altijd een rol gespeeld bij de productie, maar dit vond in huiselijke kring plaats. Er ontstonden misstanden toen de productie werd verplaatst naar fabrieken, waar kinderen moesten werken in een tempo dat door de werkgever werd opgelegd en dat vaak moest gebeuren zonder aandacht voor veiligheid.

Jacob Jan Cremer

De kunstenaar en schrijver Jacob Jan Cremer bezocht in 1863 een textielfabriek in Leiden. Hij verwerkte zijn indrukken in de novelle Fabriekskinderen. Dit boek bracht de misstanden aan het licht en zorgde voor verontwaardiging. Uiteindelijk slaagde Samuel van Houten erin om een wet door de Kamer te loodsen, waarin een eind werd gemaakt aan het werk in fabrieken.

Inkomensverlies

Niet iedereen was enthousiast over de wet van Samuel van Houten. Velen zagen verlies aan inkomen als een groot probleem. Ook de redacteur van de Arnhemsche Courant had bedenkingen. "Dat de school voor het kind even nuttig is als de werkplaats, en misschien nuttiger dan deze, is niet te ontkennen, maar even weinig is het te ontkennen, dat het beste onderwijs op de beste school de maag niet vult en de honger niet stilt." De krant zag wel gevaren voor het kind op de werkvloer, maar vond dat de wet een te zwaar middel. Veel mensen begrepen nog niet waar het om ging. De zorg om het verlies van inkomen zou ook bij de behandeling van de leerplichtwet een grote rol gaan spelen.

Mijnwet

Het Kinderwetje van Van Houten was niet de eerste wet die het probleem van de kinderarbeid aanpakte. In de Franse tijd was op 21 april 1810 met een keizerlijk decreet de Mijnwet door Napoleon Bonaparte ingevoerd. Deze wet vormde tot 2003 de basis van het mijnrecht in Nederland. De Mijnwet van 1910 verbood ook de arbeid van kinderen jonger dan tien jaar in mijnen.

Leerplicht

De wet van Samuel van Houten was gericht op het tegengaan van kinderarbeid in fabrieken en werkplaatsen. Op het platteland ging de kinderarbeid nog gewoon door. Dit veranderde enigszins door de invoering van de Leerplichtwet in 1901, maar ook in deze wet waren er uitzonderingen voor bijvoorbeeld kinderen van boeren en landarbeiders.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.