Kanalenkoning Willem I

Nieuwe vaarwegen in Nederland

Het beleid van koning Willem I heeft een stimulerend effect gehad op de aanleg en integratie van een netwerk van verharde landwegen, schreef Hans Knippenberg. Toch is Willem I vooral de boeken ingegaan als 'kanalenkoning'. "Tussen 1815 en 1832 bereikte de kanalenbouw in zowel het Nederlandse als het Belgische deel van zijn koninkrijk een hoogtepunt. In totaal werd 481 kilometer aan kanalen aangelegd, waarvan 290 kilometer over Nederland grondgebied." Bovendien werd 164 kilometer vaarweg verbeterd.

Wegen en kanalen

Koning Willem I had in Engeland gezien, dat de industrie gebaat was bij goede wegen en kanalen. Een verbetering van de infrastructuur werd door hem als een belangrijke voorwaarde gezien voor een verdere groei van de economie van Nederland. Vervoer over water was aan het begin van de negentiende eeuw veel goedkoper dan wegtransport. De metaalnijverheid, machinebouw en textielindustrie profiteerden van het aanleggen van nieuwe kanalen. Kortere aanvoerlijnen voor hulpstoffen en snelle verbindingen naar de afnemers zorgden voor aanzienlijk lagere kosten, want de transportkosten bepaalden in die tijd een relatief groot deel van de kostprijs.

Noordhollandsch Kanaal

Verreweg het duurste infrastructurele project uit de eerste helft van de negentiende eeuw was de aanleg van het Noordhollandsch Kanaal. Dit kanaal werd tussen 1819 en 1824 aangelegd. Het kostte 9,6 miljoen gulden. Het aantal zeeschepen dat van het kanaal tussen Den Helder en Amsterdam-Noord gebruik maakte viel al snel tegen. Nederland was in technisch opzicht achterop geraakt. De schepen waren inmiddels groter geworden en het kanaal bleek te ondiep. Grote stoomschepen weken uit naar de havens van Antwerpen en Bremen. De betekenis van de haven van Amsterdam liep verder terug. De staat moest jarenlang voor de kosten opdraaien, schreef Hans Knippenberg in 'Een nieuwe staat: het begin van het Koninkrijk der Nederlanden': "Pas rond 1840 kwam de kentering en ontwikkelde het kanaal zich tot een onmisbare schakel voor de Amsterdamse zeehaven."

Zuid-Willemsvaart

De Zuid-Willemsvaart in Noord-Brabant, Limburg en België is vernoemd naar kanalenkoning Willem I. Het kanaal werd op instigatie van de koning aangelegd om de handel bevorderen tussen de Zuidelijke Nederlanden en het noorden, het huidige Nederland. De Zuid-Willemsvaart moest een korter en vooral betrouwbaarder alternatief vormen voor de Maas. Het plan voor het kanaal tussen Maastricht en Den Bosch werd gemaakt door Adrianus François Goudriaan. Hij was destijds hoofdingenieur van Rijkswaterstaat.

Aanleg

De aanleg van het 123 kilometer lange kanaal werd begeleid door zijn zoon Bernardus Hermanus Goudriaan. Hij was vooral betrokken bij het traject tussen Maastricht en Lozen. Voor de verbinding tussen Lozen en Helmond was J. Semoise verantwoordelijk. De aanleg van het laatste stuk tussen Helmond en Den Bosch viel onder het toezicht van Adrianus Goekoop. Het werk begon in 1822. Het graafwerk werd met de hand uitgevoerd. Het laatste deel van de Zuid-Willemsvaart kwam op 24 augustus 1826 gereed.

Noord-Willemskanaal

Bij de aanleg werd het kanaal in het zuiden tussen Maastricht en Den Bosch nog Willemsvaart genoemd. Deze naam wijzigde toen enkele decennia een commerciële maatschappij aan de aanleg de Drentse Willemsvaart begon. Om verwarring te voorkomen kreeg het onder Willem I aangelegde kanaal de naam Zuid-Willemsvaart. De 38 kilometer lange verbinding uit 1861 tussen de Drentsche Hoofdvaart ten westen van Assen en Groningen werd vernoemd naar koning Willem III. Dit kanaal in Drenthe werd ook lange tijd Willemsvaart genoemd. De spraakverwarring was compleet. En bestaat eigenlijk nog altijd want er zijn nog twee Willemsvaarten. U vindt een Willemsvaart bij Zwolle en een Willemsvaart bij Klazienaveen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Polders en kanalen in Nederland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.