Kamp Westerbork

Doorgangskamp in Tweede Wereldoorlog

Kamp Westerbork in Drenthe was tijdens de Tweede Wereldoorlog een doorgangskamp waarvandaan meer dan 100.000 Joden en bijna 250 Roma per trein werden gedeporteerd naar de concentratiekampen in Duitsland, Polen en Tsjechië. Het vervoer van de Joden en de zigeuners vond plaats per trein.

Deportatie

Voor de deportatie van de Joden werden in de grotere steden verzamelplaatsen ingericht, zoals de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam.
Vanuit deze verzamelplaatsen werden zij, vaak laat in de avond naar het station vervoerd, waar een speciale personentrein van de Nederlandse Spoorwegen klaarstond om de Joden naar Kamp Westerbork te transporteren. De NS werkte zonder te protesteren mee aan het transport van de Joodse Nederlanders naar het doorgangskamp Drenthe.

93 treinen

De verblijfsduur in Westerbork verschilde. Sommigen verbleven hier enkele weken; anderen waren jarenlang in het kamp. Vanaf 15 juli 1942 vertrok bijna wekelijks een transport naar Theresienstadt, Bergen Belsen, Sobibor of het vernietigingskamp Auschwitz. In totaal vertrokken tot september 1944 93 treinen uit Westerbork. Slechts 5.000 Joden en 32 Roma overleefden de oorlog. NS was verantwoordelijk voor het vervoer tot de grens met Duitsland. De Nederlandse vervoersorganisatie bood hiervoor in 2005 excuses aan. Enkele jaren later kwam er ook een tegemoetkoming voor de slachtoffers of hun directe nakomelingen.

Internering

Na de oorlog werd Westerbork enige tijd gebruikt voor de internering van NSB'ers en andere collaborateurs. Zij verbleven hier in afwachting van hun proces. Door mishandeling, systematische ondervoeding en ziektes kwamen tientallen gevangenen om het leven. Nadat Westerbork enige tijd door het Nederlandse leger als een militair kamp was gebruikt, werd Westerbork aangewezen als repatriëringskamp voor Indische Nederlanders. Toen zij waren vertrokken werd het kamp ingericht als woonoord Schattenberg.

Schattenberg

Van 1951 tot 1971 woonden hier gedemobiliseerde KNIL-militairen van Zuid-Molukse afkomst met hun gezinnen. Het was de bedoeling dat dit verblijf in Westerbork tijdelijk zou blijven. De overheid had voor vertrek beloofd dat zij later terug konden keren naar een 'vrij Molukken'. Deze belofte bleek niet waargemaakt te kunnen worden. De wens om terug te keren bleef zo sterk leven, dat in 1971 veel geweld nodig was om de laatste Molukkers uit Schattenberg te verdrijven. De overheid had Westerbork nodig als bouwplek voor de radiotelescoop van de Universiteit Leiden.

Herinneringscentrum

Op de plaats waar Kamp Westerbork stond bouwde met een radiotelescoop. Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork staat daarom iets verderop. Van het oorspronkelijke Kamp Westerbork is weinig overgebleven. Vrijwel alle authentieke gebouwen van het voormalige kamp Westerbork zijn verwijderd. Behalve de woning van de commandant, de aardappelkelder en barak 56 bevinden zich op en in de onmiddellijke omgeving van het kampterrein geen originele gebouwen meer. De commandantswoning, het woonhuis van kampcommandant Albert Konrad Gemmeker, staat in een glazen overkapping. De kunstenaars J.A. Gilbert en P.A. Ritmeijer ontwierpen het kunstwerk 'De 102.000 stenen' ter herinnering aan de slachtoffers die tijdens de Tweede Wereldoorlog enige tijd in Kamp Westerbork verbleven.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Tweede Wereldoorlog

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.