Grote of Sint-Laurenskerk

Kerk in Rotterdam

De gotische Grote of Sint-Laurenskerk is het enige middeleeuwse bouwsel in het stadscentrum van Rotterdam. De kerk werd wel geraakt tijdens het bombardement op Rotterdam in 1940, maar kon hersteld worden. Het heeft echter niet veel gescheeld of deze markante kerk was alsnog gesloopt. Men kwam gelukkig op tijd tot inkeer.

Geschiedenis

Tegenover het huidige Europoort moet het handelscentrum Witla hebben gelegen. De exacte plek aan de monding van de Maas is niet meer vast te stellen. Dat het handelscentrum heeft bestaan weten we uit enkele vermeldingen. De plaats werd vermeld in verband met een schenking van goederen en vier horigen aan de abdij Blandinium bij Gent. Uit een latere vermelding blijkt dat Witla omstreeks het jaar 836 samen met Antwerpen werd verwoest. Rotterdam is echter niet op de plek van Witla ontstaan. De stad ontstond in de nabijheid van de huidige Grote of Sint-Laurenskerk, in de Hoogstraat op een aangelegde dam in de Rotte.

Laurentius van Rome

De kerk in Rotterdam is gewijd aan de heilige martelaar Laurentius van Rome. Laurentius leefde in de derde eeuw in Italië. Hij stierf als martelaar, geroosterd boven een vuur. Hij is de beschermheilige van de stad en het bisdom Rotterdam. Op de plaats van de huidige kerk was in 1350 al een hallenkerk. Deze werd aan het einde van de middeleeuwen vervangen. De Laurentiuskerk werd aan het einde van de vijftiende eeuw voltooid.

Kerktoren

Men begon in 1449 aan de bouw van de toren, die rond 1548 nog werd verhoogd en in 1621 werd voorzien van een houten spits van Hendrick de Keyser. Men gebruikte echter hout van een slechte kwaliteit. Hierdoor werd de spits na vijfentwintig jaar afgebroken. De toren werd opnieuw verhoogd. Dit keer naar een ontwerp van Dirc Davidsz. Versijde, maar ook deze keer ging er iets fout. De toren was nu te zwaar, waardoor de fundering moest worden verzwaard. De vierde geleding, een bouwsel met gotische en classicistische elementen, bevat het uurwerk met de wijzerplaten.
Aan de achterzijde kreeg de kerk een moderne uitbreiding met vijf kubussen van architect Wim Quist.

Bezienswaardigheden

In Rotterdam vond geen beeldenstorm plaats. Wel werden de altaren afgebroken en werden alle beelden door het stadsbestuur verwijderd toen de kerk in 1572 geschikt werd gemaakt voor de protestantse erediensten. De beelden werden in veiligheid gebracht op een geheime plek. Ze waren geld waard, wisten de Rotterdamse kooplieden: de kunstwerken uit de Laurenskerk werden later verkocht. Een deel zou zo in Engeland terechtgekomen zijn. De kerk bevat desondanks nog veel bezienswaardigheden.

Interieur

Bij de brand na het bombardement van mei 1940 liep ook het interieur van de Laurenskerk grote schade op. Op een zuil herinnert een steen aan het begin van de herbouw op 19 mei 1952. De restauratie zou jaren in beslag nemen. Men was pas in 1968 klaar. Zelfs de veertienhonderd grafzerken waren door de brand verwoest. De resten van de belangrijkste en mooiste zerken werden later aan elkaar gelijmd en schoongepoetst. De Laurenskerk kreeg een marmeren vloer. De brandschilderde ramen werden vervangen door licht getint glas.

Rondgang

We beginnen onze rondgang bij de bronzen deuren uit 1968 in de toreningang die oorlog en vrede afbeelden. Deze deuren werden ontworpen door de Italiaanse beeldhouwer Giacomo Manzù (1908-1991) en geschonken door het Rotterdamse bedrijf Pakhuismeesteren. Het kerkschip van de Laurenskerk heeft een houten overwelving. De kapellen hebben stenen kruisribgewelven.
Ook het uit vier delen bestaande barokke koperen koorhek uit 1715 is bijzonder. Dit koorhek staat tegenwoordig opgesteld tussen de koorpijlers. Het bronzen doopvont is een geschenk van het warenhuis Bijenkorf. Dit doopvont met zittende vrouw werd in 1959 ontworpen door Hans Petri.

Praalgraf Witte de With

In de vijfde kapel aan de rechterkant van de Laurenskerk bevindt zich een prachtig praalgraf van Witte de With (1599-1658) met een prachtig gedetailleerd reliëf. Hij werd in Brielle geboren, maar woonde later in Rotterdam. Witte de With sneuvelde tijdens de Slag in de Sont in 1658. Hij werd dodelijk getroffen door twee musketkogels. De tekst op het praalgraf meldt dat het lichaam van de admiraal uit nobele bewondering door zijn tegenstanders, 'kostelijk gebalsemd', naar zijn vaderland werd teruggezonden.

Orgels

De Grote of Sint-Laurenskerk heeft vijf orgels. Het hoofdorgel en het pijpwerk van het transeptorgel en koororgel werden bij de naoorlogse wederopbouw vervaardigd door de Deense orgelbouwer Marcussen. De orgelkas stamt ook uit deze tijd. Die werd ontworpen door J.W.C. Besemer, de restauratiearchitect die J.C. Meischke opvolgde.

Vrede en Verzoening

De Laurenskerk in Rotterdam kreeg in 2021 een nieuw gebrandschilderde raam. Het herdenkingsraam 'Vrede en Verzoening' werd ontworpen door kunstenaar Janneke Viegers. Het raam van 3,5 bij 9 meter kreeg een plek in een van de zuidelijke kapellen van de Laurenskerk, waar ook een herdenkingstekst hangt over het bombardement op Rotterdam in mei 1940. Het glas-in-loodraam werd op 10 september 2021 onthuld in aanwezigheid van koningin Beatrix. 'Vrede en Verzoening' verbeeldt de bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog op de steden Rotterdam, Coventry en Dresden en de later volgende vrede. De Britse stad Coventry is in 1940 precies een half jaar na Rotterdam door de Duitse luchtmacht gebombardeerd. Dresden, een zusterstad van Rotterdam, werd in februari 1945 zwaar gebombardeerd door de geallieerden.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de geschiedenis en de interessante monumenten en plekjes in de havenstad Rotterdam. Lees 'Rotterdam: Geschiedenis en wetenswaardigheden' als u meer wilt weten over de fascinerende geschiedenis van Rotterdam. De Grote of Sint-Laurenskerk komt ook voor in onze uitgave over de geschiedenis van Rotterdam.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Geschiedenis Zuid-Holland
Geschiedenis Rotterdam
Kerken in Nederland

Rotterdam is een fascinerende stad. Toeristen voelen zich er meestal direct thuis en vervelen zich niet want de stad heeft veel interessants te bieden. De auteur Ruud van Capelleveen toont en vertelt in 'Rotterdam: Geschiedenis en wetenswaardigheden' over honderdvijftig plaatsen, personen en gebeurtenissen die belangrijk zijn voor de geschiedenis van de stad aan de Maas.
Rotterdam


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.