Gravensteen in Leiden

Graven van Holland

Het Gravensteen in Leiden werd aan het begin van de dertiende eeuw gebouwd als gevangenis van de graven van Holland. Zij woonden zelf in het nabijgelegen versterkte Huis Lokhorst. Filips de Goede schonk het pand in 1463 aan de stad Leiden.

vluchttoren

De naam Gravensteen komt ook in andere plaatsen voor. In de Belgische stad Gent staat een middeleeuwse burcht met deze naam: Kasteel Gravensteen. In Middelburg wordt de naam gebruikt voor een middeleeuwse gevangenis. In Zierikzee werd het oude gerechtsgebouw 's Gravensteen genoemd. Ook het Gravensteen in Leiden was een tijdlang een gerecht gevestigd. Het pand werd in de twaalfde eeuw gebouwd als woning voor de graven van Holland. Historici vermoeden dat de vierkante toren met de naaldspits uit het begin van de dertiende eeuw stamt. Het was destijds de vluchttoren voor de graven van Holland als zij in het naastgelegen Huis Lokhortst verbleven.

Stadsgevangenis

De zeskantige traptoren van Gravensteen dateert uit de tweede helft van de vijftiende eeuw. Het pand zal toen al in het bezit van de stad zijn geweest, want Filips de Goede schonk het Gravensteen in 1463 aan Leiden. Leiden gebruikte het Gravensteen aanvankelijk nog als stadsgevangenis. Het pand werd in 1556 uitgebreid met een nog bestaand cellenblok. Hier kunt u zien waar de ter dood bestraften verbleven, voordat zij op op het plein voor het Gravensteen werden terechtgesteld. De naam van dit plein herinnert er nog aan: het Gerecht.

Tuchthuis

In 1598 werd de gevangenis uitgebreid met een tuchthuis en in 1655 met een spin- en rasphuis. Vrouwelijke misdadigers moesten spinnen. De mannen moesten het hout van de brazielboom met een raspzaag tot een poeder raspen. Dit poeder werd gebruikt voor de productie van textielverf.

Vierschaar

In 1672 bouwde Leiden aan de Gravensteen een vierschaar. In deze ruimte werd recht gesproken. Pas na de Franse Revolutie kwam men tot het gebruik van de scheiding der machten volgens de opzet van Charles de Montesquieu. Deze Franse verlichtingsfilosoof voorzag in een wetgevende, uitvoerende en een rechterlijke macht. Het idee achter deze trias politica is dat daardoor tirannie kan worden voorkomen en dat de vrijheid van de burgers er door vergroot wordt. De laatste doodstraf werd in 1856 in Gravensteen voltrokken. Het pand was toen al in verval geraakt.

Huidige functie

Gravensteen deed vanaf 1955 korte tijd dienst als boekenmagazijn en werd enkele jaren later in gebruik genomen door de Universiteit Leiden. Jarenlang was de afdeling rechtsgeschiedenis van de juridische faculteit in Grevensteen gevestigd. Van 2006 tot 2011 was het International Office van Universiteit Leiden in dit gebouw gevestigd. Sinds 2011 wordt het gebouw gebruikt door de afdeling Studenten- en Onderwijszaken (SOZ).

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over de geschiedenis en de cultuur van Nederland waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedenis Nederland

Geschiedenis Nederland
Zuid-Holland
Geschiedenis Leiden

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.